قلعه تاریخی سریزد در مهریز

بخش‌های مختلف قلعه

۱– خندق

دورتادور دیوار بیرونی قلعه، خندقی کنده‌شده است. این خندق برای محافظت از قلعه ساخته شد. در زمان حضور افراد در قلعه، داخل خندق با آب یا آتش پر می‌شد.

۲– دروازه ورودی

قلعه سریزد دو در اصلی داشت. در اول که به دروازه قلعه مشهور بود، به‌وسیله طناب و قرقره مخصوص از پایین به بالا باز و بسته می‌شد. در بیرونی زمانی که باز بود، به شکل پل روی خندق قرار می‌گرفت. این در زمانی که دشمن به منطقه حمله می‌کرد، بسته می‌شد و تسخیر قلعه را غیرممکن می‌کرد. اما زمان‌های دیگر در بیرونی برای عبور و مرور به شکل پل روی خندق قرار می‌گرفت.

۳– حیاط بیرونی

داخل محدوده قلعه و اطراف بنای اصلی قلعه، حیاطی وجود دارد. در این حیاط چندین حجره قرار گرفته است. این حجره‌ها برای ارائه خدمات عمومی مانند پذیرش اموال، فروشگاه و حتی حمام به افرادی که داخل قلعه حجره داشتند، ساخته‌شده بودند.

۴– مرکز اداری

جلوی حیاط بیرونی قسمتی وجود داشت که کاربری آن اداری بوده و مدیریت قلعه در این قسمت اقامت داشت.

۵– آب‌انبار

آب آشامیدنی قلعه از طریق آب‌انبار سمت چپ حیاط بیرونی تأمین می‌شد. آب‌انبار از طریق باران و آب خندق پر می‌شد.

۶– در اصلی

در اصلی درست پشت دروازه ورودی قلعه قرار دارد و ورودی اصلی به داخل قلعه و دسترسی به حجره‌ها بوده است. وظیفه اصلی این در، پشتیبانی دروازه قلعه بود. زمانی که دشمن در بیرونی را می‌شکست و وارد حیاط بیرونی می‌شد، در اصلی بسته می‌شد و دیگر امکان نفوذ به داخل قلعه وجود نداشت.

در اصلی از جنس آهن بود و اگر دشمن قصد شکستن در را داشت، از بالا سرب داغ یا آب جوش روی آن‌ها می‌ریختند و باعث متواری شدن دشمنان می‌شدند. حتی در زمانی که در را آتش می‌زدند، ساکنین با ریختن آب، آتش را خاموش می‌کردند.

۷– راهرو اصلی

این راهرو خیابان اصلی قلعه است که دو طرف آن در طبقه همکف، ۱۲ راهرو فرعی و راه‌پله‌های دسترسی به طبقات بالا و برجک‌های قلعه وجود دارد.

۸– چاه قلعه

قلعه یک چاه در خیابان اصلی دارد. زمانی که قلعه سریزد توسط دشمن تسخیر می‌شد، از چاه به‌عنوان مخفیگاه زنان و کودکان استفاده می‌شد. همچنین از آب چاه برای شستشو استفاده می‌کردند.

۹– حجره‌ها

قلعه ۴۶۸ حجره در سه طبقه داشت. هر حجره متعلق به یک خانواده بود که اشیا باارزش خود را در آن نگهداری می‌کرد. حجره‌ها شومینه، طاقچه و حتی پنجره نیز دارند. هر حجره در و کلید اختصاصی داشت که کلید آن در اختیار خانواده بود. دسترسی به حجره‌ها از طریق راه‌پله‌های ابتدا و انتهای راهرو امکان‌پذیر بود. هیچ راهرویی به راهروی کناری خود دسترسی نداشت و این نشان از دفاعی بودن قلعه دارد.

۱۰– برجک‌ها

در قلعه سریزد مهریز، چهار نوع برجک دیده می‌شود. روی دروازه اصلی دو برجک وجود دارد. دو برجک، اصلی‌ترین برجک‌های قلعه هستند. دیگر برجک‌ها به شکل مربع و دو سمت حیاط بیرونی هستند. برجک‌های دایره‌ای، اطراف بنای قلعه بوده و به‌منظور دیده‌بانی و دفاع از قلعه بودند.

۱۱– مطبخ

مطبخ در بخش عمومی قلعه قرار دارد و به‌منظور تأمین مایحتاج غذایی ساکنین بوده است.